მიტროპოლიტი ეფრემი
სახელითა მამისათა, და ძისათა და სულისა წმიდისათა. ამინ!
ქრესტეს მიერ საყვარელნო ძმანო და შვილნო!
ღრმა მწუხარებით წავიკითხეთ, 1992 წლის 15 მარტს (ახალი სტილით) კონსტანტინოპოლში შეკრებილ ოფიციალურ ავტოკეფალურ ეკლესიათა მეთაურთა ეპისტოლე. ეს ეპისტოლე შედგენილი და ხელმოწერილი იქნა შეხვედრაზე სადაც წარმოდგენილი იყო ფაქტიურად ყველა ოფიციალური ეკლესიის პირველიერარქი.
ამ ოფიციალური დოკუმენტის სრული შინაარსის წარმოსაჩენად, საჭიროა გავაანალიზოთ მისი ცალკეული ასპექტები.
პროზელიტიზმის საკითხი
ეპისტოლეში ვკითხულობთ: "ჩვენ ყველას შევახსენებთ, რომ პროზელიტიზმი ნებისმიერი ფორმით (არ უნდა აგვერიოს ევანგელიზაციაში და მისიაში), სრულიად დაგმობილია მართლმადიდებელთა მიერ. ქრისტიანი ერებისადმი მიმართული პროზელიტიზმი, რომელიც ზოგიერთ შემთხვევაში მართლმადიდებელთა მიმართაც გამოიყენება, ხან მოსყიდვისა და გადმობირების ფორმით, ხან კი ძალადობით, ქრისტიანთა შორის კავშირს წამლავს და ერთობისაკენ მიმავალ გზას აზიანებს. ამის საწინააღმდეგოა მისია და ევანგელიზაცია არაქრისტიანულ ქვეყნებში და არაქრისტიანთა შორის, რომელიც გვევლინება ეკლესიის წმიდა მოვალეობად და საჭიროებს ყოველგვარ დახმარებას. ამგვარი მართლმადიდებლური მისიები ხორციელდება აზიისა და აფრიკის ქვეყნებში. ისინი საჭიროებენ ყოველთა მართლმადიდებელთა და ყოველთა ქრისტიანთა მხარდაჭერას."
როგორც ვხედავთ, ეპისტოლეში მკვეთრად გამიჯნულია პროზელიტიზმი და მისიონერობა. მისიები მიმართულია "არაქრისტიანთა მიმართ ... აზიასა და აფრიკაში", რაც საჭიროებს "ყოველთა ქრისტიანთა მხარდაჭერას". პროზელიტიზმი კი, რომელიც მისიის საწინააღმდეგოდ, ქრისტიანებისადმი და ზოგიერთ შემთხვევაში მართლმადიდებლებისკენაც კი არის მიმართული "სრულიად დაგმობილია".
როგორც პროზელიტიზმი, ისე მისსია გულისხმობს ადამიანთა მოქცევას ერთი სარწმუნოებიდან მეორეში. გაუგებარია რატომ გამოხატავს ეპისტოლე მისიისადმი "ყოველგვარ მხარდაჭერას", ხოლო პროზელიტიზმს კი "სრულიად გმობს"? ეპისტოლე თავად პასუხობს ამ კითხვაზე: მისია არის მოქცევა "არაქრისტიანი ერებისა" ქრისტიანობაში. ამგვარი მუშაობა მიმდინარეობს აზიასა და აფრიკაში, რაც "ეკლესიის წმიდა მოვალეობაა". პროზელიტიზმი კი, ამის საწინააღმდეგოდ, მიმართულია "ქრისტიანი ერებისადმი და ზოგჯერ მართლმადიდებლებისკენაც კი", იგი გულისხმობს ქრისტიანთა მოქცევას ერთი დენომინაციიდან მეორეში. კი მაგრამ რატომ არ შეიძლება ამის გაკეთება? ეპიტოლე გვპასუხობს: "პროზელიტიზმი წამლავს ქრისტიანთაშორის კავშირებს და აზიანებს ერთობისაკენ მიმავალ გზას".
ეს ეპისტოლე ჩვენ გულისტკივილითა და მწუხარებით წავიკითხეთ, რადგანაც ვხედავთ, რომ ხელიდან გაშვებულ იქნა წმიდა მართლმადიდებელი სარწმუნოების დამოწმებისა და ქადაგების უდიდესი შესაძლებლობა. მიუხედავად იმისა, რომ თანამედროვე საზოგადოება ჭეშმარიტებასა და ზნეობას შეფარდებით ფასეულობებად აღიქვამს, ადამიანთა ერთი ნაწილი მაინც მიისწრაფვის ჭეშმარიტებისა და სიცრუის, სამართლიანობისა და უსამართლობის აბსოლუტური კრიტერიუმების ძიებისაკენ. მაგრამ დღეს სამწუხაროდ მათ ხშირად ეუბნებიან, რომ ჭეშმარიტება, თუკი ის საერთოდ არსებობს, არის თვითოეულის კერძო აზრისა და გემოვნების საკითხი. ხშირად გვესმის: "არა აქვს მნიშვნელობა რა გწამს, თუკი კარგ ადამიანად რჩები". სწორედ ამ სიტყვებში გამოვლინდება ჩვენი დროის უდიდესი ცდომილება, რადგანაც სწორედ სარწმუნოება განსაზღვრავს ადამიანისთვის, რა არის კარგი, და რა არის ცუდი, რა არის სამართლიანი და რა უსამართლო.
ადამიანი იმისდა მიხედვით იქცევა, თუ როგორ ესმის მას სამართლიანობა და უსამართლობა, ჭეშმარიტება და სიცრუე. მთელი ჩვენი საზოგადოება წარმოადგენს ზნეობის "ინდივიდუალური განმარტების" ანარეკლს: თავისი უფლებებით "აბორტისა", "სექსუალური უმცირესობებისა", "ეფთანზიისა" და სხვა. თუკი ჭეშმარიტება შეფარდებითია, მაშინ ზნეობა რომელიც არის მსგავსება და ხატება ჭეშმარიტებისა ასევე შეფარდებითია. როგორც დოსტოევსკი წერდა: "თუ ღმერთი არ არის, ყველაფერი დაშვებულია". თუ არა აქვს მნიშვნელობა რა გვწამს და როგორ გვწამს, მაშინ სარწმუნოება აღარ ყოფილა საჭირო და შესაბამისად ზნეობა და მორალიც.
"ჭეშმარიტებათა" მრავალრიცხოვნებისა და მრავალფეროვნების ამგვარ შესაძლებლობას გვთავაზობს მოულოდნელად "მართლმადიდებელ ეკლესიათა მეთაურთა ეპისტოლე". რატომ? - ისმის კითხვა. საკითხის სერიოზული გამოკვლევა ნათელს ხდის, რომ საქმე "ახალ ღვთისმეტყველებასთან" გვაქვს.
"ახალი ღვთისმეტყველება", რომელიც წინააღმდეგია
მართლმადიდებლური დამოწმებისა და ქადაგებისა
მართალია "ახალ ღვთისმეტყველებას" ჯერ არ მისცემია ოფიციალური ხასიათი საეპისკოპოსო დონეზე, ისეთი როგორც ეს აღნიშნულ "ეპისტოლეს" მიეცა, მაგრამ იგი უკვე ჩამოყალიბებული და ფორმულირებულია. ათენის უნივერსიტეტის საღვთისმეტყველო სკოლის ცნობილი აკადემიური თეოლოგი იოანის კარმირისი თავის წიგნში "ეკლეზიოლოგია" წერს: "როგორც ერთია ღმერთი: მამა, ძე და სული წმიდა, ასევე ერთია ეკლესია, რომელიც გაერთიანებულია ერთარსება სამების ძალით, რომლის სახელითაც ინათლება მისი ყველა წევრი, რითაც ისინი ღებულობენ მოწმობას იმისა, რომ ეკლესიის წევრები გაერთიანებული არიან ქრისტესთან და ერთმანეთთან, მიუხედავად იმისა თუ რომელ კონფესიას ეკუთვნიან ისინი. ყველანი გაერთიანებულნი არიან ერთ სხეულში, რომელიც შეუძლებელია დაიყოს მრავალ სხეულად" ("ეკლეზიოლოგია"; ათენი, 1973. გვ.241).
1975 წელს ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს ასსამბლეაზე ნაირობში (კენია) "მართლმადიდებელმა" დელეგატებმა "ახალი ღვთისმეტყველება" შემდეგნაირად იქადაგეს:
"მართლმადიდებლები არ მოელიან, რომ სხვა კონფესიის ქრისტიანები უნდა მოიქცნენ მართლმადიდებლობაში, მის ისტორიულ და კულტურულ რეალობაში წარსულისა და მომავლისა, და რომ ისინი მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრები უნდა გახდნენ".
სხვადასხვა დენომინაციებიდან მართლმადიდებლობაში მოქცევის პრაქტიკა კიდევ უფრო მძაფრად გააკრიტიკა კანიმნიის ახალმესტილე მიტროპოლიტმა ნექტარიუსმა: "უკანასკნელი სამი ათწლეულის მანძილზე, ასობით კათოლიკე მღვდელი უარს ამბობდა ვატიკანის ქვეშევრდომობაზე და მართლმადიდებლობაში გადმოსვლის სურვილს გამოთქვამდა, მაგრამ მართლმადიდებელი ეკლესია მუდმივად უარს ეუბნებოდა მათ, რათა არ გაეფუჭებინა ურთიერთობა რომის უძველეს ეკლესიასთან. მაშინ როდესაც მრავალი სამრევლო ევროპაში, განსაკუთრებით კი იტალიაში მართლმადიდებლობის მიღებას ითხოვდნენ, ჩვენ კეთილგონიერად დაუხშეთ მათ მართლმადიდებელი ეკლესიის კარები, რადგანაც მართლმადიდებლობა დარწმუნებულია, რომ მას არ სჭირდება პროზელიტიზმი. ამიტომაც ტოვებს იგი ყოველ რომის-კათოლიკეთ საკუთარი თავის ამარა, ყოველგვარი ხელმძღვანელობის გარეშე". (ათენის გაზეთი "ვეტა" 1/III-1992).
ამ სიტყვებში ნათლად ჩანს თუ როგორი გამოყენება აქვს პრაქტიკაში "ახალ ღვთისმეტყველებას", რომელსაც ქადაგებს "ეკლესიათა მეთაურთა ეპისტოლე". ათასობით რომის-კათოლიკე, რომელნიც ითხოვდნენ მართლმადიდებლობის მიღებას "კეთილგონიერად დახშული კარების" წინაშე აღმოჩნდნენ! მათ პირდაპირ უთხრეს: "თქვენ არასასურველნი ხართ. თქვენ თვითონვე მიხედეთ თქვენს პრობლემებს. ჩვენ უმჯობესად მიგვაჩნია ყოველგვარ სამოძღვრო თუ საღვთისმეტყველო ხელმძღვანელობაზე უარი გითხრათ, რადგანაც არანაირი მნიშვნელობა არა აქვს იმას თუ "რომელ კონფესიას მიეკუთვნები". თუკი ჩვენ შემოგვიერთდებით, ეს მხოლოდ გააფუჭებს ჩვენ ურთიერთობას რომთან და ხელს შეუშლის ეკუმენისტურ დიალოგს.
ამგვარად ნათელია, რომ ასეთი "მართლმადიდებელი" ეპისკოპოსებისთვის კონფესიათაშორისო ურთიერთობანი და ეკუმენისტური დიალოგი ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე სარწმუნოებრივი ჭეშმარიტებანი და ათასობით ჭეშმარიტების მაძიებელი ადამიანის სულის გადარჩენის საქმე.
მერე რა, რომ რომის პაპი ჯიუტად დგას დოგმატურ ცდომილებებზე და მუდმივად იმეორებს: "პაპობა - საღმრთო ნიჭია, ხოლო დოგმატი პაპის უცდომელობის შესახებ მარადიული და ურყევია". მთავარი "ეკლესიათაშორისი" ურთიერთობების გაღრმავება და ეკუმენისტური დიალოგის გაგრძელებაა. ჭეშმარიტი სარწმუნოების უგულებელყოფა "ეპისტოლეს" სხვა პუნქტებშიც გამოსჭვივის.
შემდგომი დასკვნები
1986 წლის იანვარში ბოსტონში შეიკრიბნენ მართლმადიდებელი, კათოლიკე და პროტესტანტი ლიდერები. მათ ხელი მოაწერეს "ეკლესიათა ლიდერთა ბოსტონის დიდ შეთანხმებას" ოცდაათ ადგილობრივ "ეკლესიას" შორის, რათა "უფრო ნათელ გახდეს ქრისტეს სხეულის ერთიანობა" (ფრანგმენტი შეთანხმებიდან). ხელისმომწერთა შორის იყვნენ: ახალმესტილე ბერძენი ეპისკოპოსი მეთოდე (ელადის სამთავარეპისკოპოსო), ადგილობრივი კათოლიკე კარდინალი, ლუთერანი, მეთოდისტი, ეპისკოპალი ეპისკოპოსები, მინისტრები "ქრისტეს გაერთიანებული ეკლესიისა", ბაპტისტებისა, პრესვიტერიანელებისა, ხსნის არმიისა, უნიტარიელებისა. მასაჩუსეტის "ეკლესიათა საბჭოს" წარმომადგენელი.
ჩვენთვის ცნობილია, რომ ზემოთჩამოთვლილი დენომინაციები სხვადასხვა სწავლებას ქადაგებენ. ზოგიერთი მათგანი უმთავრეს ქრისტიანულ დოგმატებსაც კი უარყოფენ. მაგ. ღმერთის პიროვნულ არსებობას, ღმრთისმშობლის ქალწულებას, მკვდრეთით აღდგომას, ქრისტეს ამაღლებას და სხვა. მაგრამ მიუხედავად ამისა, "ეკლესიათა მეთაურთა ეპისტოლეს" მიხედვით, განურჩევლად იმისა ვის რა და როგორ სწამს, თუ არ სწამს, ჩვენ ისინი "ქრისტიანებად" უნდა მივიჩნიოთ და ქრისტეს სხეულის ნაწილებად და არ უნდა ვეცადოთ მათ მოქცევას მართლმადიდებლობაში.
განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია უნიტარიელთა მონაწილეობა ბოსტონის ხელშეკრულებაში, რადგანაც უკანასკნელი გამოკითხვის დროს უნიტარიელთა მხოლოდ 15% თვლის თავს ქრისტიანად. ერთმა უნიტარიელმა მღვდელმა კი განაცხადა, რომ მისი როგორც მღვდელმსახურის საქმიანობა სულაც არ უშლის ხელს იმაში რომ ათეისტი იყოს! ეს მართლაც რაღაც ახალი და გაუგონარია: არაქრისტიანები და მათ შორის ათეისტებიც კი შესაძლოა ქრისტეს სხეულის ნაწილებად ითვლებოდნენ!
უნიტარიელთა და სხვა ულტრაპროტესტანტთა მიღება "ქრისტეს სხეულში" ნათლად წარმოაჩენს "ახალი ღვთისმეტყველების" ნამდვილ არსს, რომელიც იმ "მართლმადიდებელთა" ფანტაზიის ნაყოფია, რომლებიც ყველაზე ღრმად ჩაფლულან ეკუმენიზმის ჭაობში. ეს "ახალი ღვთიმეტყველება" გასაგებს ხდის პროზელიტიზმის "სრულიად დაგმობას" "ეპისტოლეში".
კიდევ უფრო სამწუხაროა ის ფაქტი, რომ "ახალი ღვთისმეტყველება" თანდათან გადის ქრისტიანული საზღვრებიდან და უახლოვდება ე.წ. ახალი დროის თეოლოგიას ("New Age Theology"). მაგ. სულ ახლახანს "მსოფლიო მართლმადიდებლობის" ერთ-ერთმა პატრიარქმა პართენიოს ალექსანდრიელმა განაცხადა: "წინასწარმეტყველი მუჰამედი - მოციქულია. ის - ღვთის კაცია და ცათა სასუფევლისთვის იღწვოდა შექმნა რა ისლამი, მილიონობით ადამიანის რელგია. ჩვენი ღმერთი ყველა ადამიანის მამაა, მათ შორის მუსულმანებისა და ბუდისტებისა. მე მწამს რომ ღმერთს უყვარს მუსულმანები და ბუდისტები. როდესაც მე ისლამის ანდა ბუდიზმის წინააღმდეგ ვსაუბრობ, ამ დროს მე არა ვარ თანხმობაში ღმერთთან".
თუ ჩვენ ქრისტიანები "არა ვართ თანხმობაში ღმერთთან", როცა ისლამისა და ბუდიზმის წინააღმდეგ ვსაუბრობთ, მაშინ ეს რელიგიები ჭეშმარიტი ყოფილა. ნუ იყოფინ! ეს ხომ ქრისტეს ღალატი, სული წმიდის გმობაა.
უწინდელი მართლმადიდებლური განცხადებანი
საეკლესიო ტრადიციას მისდევდნენ
ეკუმენიზმის უახლესი "მიღწევები" პირდაპირ წინააღმდეგობაშია უცხომადიდებელთა მოქცევის ტრადიციულ საეკლესიო სწავლებასთან. მართლმადიდებლები ყოველთვის ასწავლიდნენ, რომ ქრისტეს ეკლესია ერთი, წმიდა, კათოლიკე და სამოციქულოა. რომ იგი არის განუყოფელი სხეული ქრისტესი. ერთიანობა ყოველთვის, სხვა რელიგიათა და დენომინაციათა მიმდევრების მართლმადიდებელ ეკლესიასთან შეერთებაში მოიაზრებოდა.
1957 წელს ქ.ობერლინში (აშშ) ჩატარებულ ე.მ.ს.-ის კონფერენციაზე პირველად და უკანასკნელად მივიდნენ ჭეშმარიტი მართლმადიდებლები და საჯაროდ განაცხადეს: "ჩვენ მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით მოვედით, მას ჩვენ არა რაიმე პირადი დამსახურებით წარმოვადგენთ, არამედ ღმერთის წყალობით, სინდისი არ გვაძლევს უფლებას პირდაპირ არ გითხრათ რომ ყველა არამართლმადიდებლური საზოგადოება მეტ-ნაკლებად არ არის ჭეშმარიტად ქრისტიანული და ეკლესიის გარეთაა. მართლმადიდებლური თვალსაზრისით ქრისტიანთა ერთობა, განდგომილთა დაბრუნებას ნიშნავს მართლმადიდებელ, სამოციქულო ეკლესიაში. მართლმადიდებელი ეკლესია ასწავლის, რომ ეკლესიის ერთიანობა არ არის დარღვეული და დაყოფილი, რადგანაც იგი არის სხეული ქრისტესი და შეუძლებელია ოდესმე გაიყოს". მას შემდეგ მსგავსი რამ ე.მ.ს.-ის ტრიბუნიდან არც ერთ მართლმადიდებელს აღარ უთქვამს.
როგორც ვხედავთ ნათელი და არაორაზროვანი განცხადებაა. მხოლოდ ამის თქმა შეგვიძლია ჩვენ ეკუმენისტებისთვის.
1992 წლის "ეპისტოლე" კი სრულიად საწინააღმდეგოს ქადაგებს: პროზელიტიზმი, ანუ არამართმადიდებელ ქრისტიანთა მოქცევა "სრულიად დაგმობილია".
რა ხდება? აშკარაა, რომ "ეპისტოლე" ხელმოწერილი, სხვა პატრიარქებთან ერთად, თვით სერბეთისა და იერუსალიმის პატრიარქების (ითვლება რომ ეს ორი საპატრიარქო ყველაზე კონსერვატორულია) მიერ მოწმობს საეკლესიო სწავლების ოფიციალურ ცვლილებაზე.
ობერლინის კონფერენციის მართლმადიდებელმა დელეგატებმა, ქრისტეს ეკლესიის ყველა წმიდანთან და აღმსარებელთან თანხმობაში, ქრისტეს სხეულად აღიარეს მხოლოდ წმიდა მართლმადიდებელი ეკლესია. 1992 წელს კონსტანტინოპოლში შეკრებილმა იერარქებმა კი განაცხადეს, რომ სხვა კონფესიათა მიმდევრები არ უნდა მოექცნენ მართლმადიდებლობაში, რადგანაც ისინი უკვე ქრისტიანები არიან, რაც იმას ნიშნავს, რომ ქრისტეს სხეულის ნაწილებს შეადგენენ.
განშტოებათა თეორია
ჩვენს სარწმუნოებაში ვინმეს მოქცევას მხოლოდ იმ მიზეზით ვცდილობთ, რომ გვწამს სწორედ მართლმადიდებლობაა ჭეშმარიტი სარწმუნოება, სხვა დანარჩენი აღმსარებლობანი კი მეტ-ნაკლებად შორს დგანან ჭეშმარიტებისაგან.
რადგანაც ჩვენს მიერ განხილული "ეპისტოლე" სრულიად უარყოფს და გმობს პროზელიტიზმს, ეს ნიშნავს, რომ არამართლმადიდებლებიც შესაძლოა სათნოეყვნენ ღმერთს თავისი სარწმუნოებით, ანდა ყოველ შემთხვევაში, მათი ცდომილებანი იმდენად მნიშვნელოვანნი არ არიან, რომ მართლმადიდებელთა შეშფოთება გამოიწვიონ. აქედან კი გამოდის, რომ ჩვენ არ უნდა ვცდილობდეთ შეცდომილთა და დაბნეულთა მოქცევას მართლმადიდებლობაში.
მაგრამ ეს ხომ წმ.პავლე მოციქულის სიტყვების უარყოფაა, რომელიც ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეში წერდა: "ერთ-არს უფალი, ერთ სარწმუნოება, ერთ ნათლისღება" (ეფეს.4;5). და საერთოდ, ეს ხომ "განშტოებათა თეორიის" პირდაპირი მიღება და ქადაგებაა! ეს თეორია XIX საუკუნეში ანგლიკანებმა მოიგონეს, სურდათ რა ისტორიულად ერთიან, წმიდა, კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესიაში ადგილის დამკვიდრება და იმავდროულად ანგლიკანებად დარჩენა. "განშტოებათა თეორია" აცხადებს, რომ ყველა ეკლესიები და დენომინაციები ქრისტეს დიდი ეკლესიის "შტოები" არიან. ამ თეორიაში დოგმატური ჭეშმარიტება უკიდურესად უმნიშვნელო როლს თამაშობს, რადგანაც ყველა ეს "შტოები" ერთმანეთისაგან სწორედ სარწმუნოებრივად, დოგმატურად განსხვავდებიან.
სწორედ ამგვარი მრავალკონფესიური "ქრისტეს სხეულის" ცნებასა და ტერმინს ამკვიდრებს თანამედროვეთა ცნობიერებაში ეკუმენისტური მოძრაობა. რადგანაც სარწმუნოებრივი განსხვავებანი მხედველობაში აღარ მიიღება, მაშინ ყველა დენომინაციას შეუძლია იყოს, ამ სხეულის ნაწილი. ამის დასტურია ასობით ეკუმენისტური დოკუმენტი და შეთანხმება მათ შორის ზემოთ ნახსენები "ბოსტონის დიდი შეთანხმება", რომლებსაც ხელს მართლმადიდებლებიც აწერენ. შესაბამისად მართლმადიდებლებსა და უნიტარიელებს უპრობლემოდ შეუძლიათ "ერთ დიდ ეკუმენისტურ ეკლესიას" ეკუთვნოდნენ.
მაგრამ ეკლესიის მამები სხვაგვარად გვასწავლიან.
"კათოლიკე ეკლესია, მართლაღსარებასა სახელისა მისისასა უწოდა მაცხოვარმან" (წმ.მაქსიმე აღმსარებელი);
"ისინი ვინც ქრისტეს ეკლესიიდან არიან, ისინი ჭეშმარიტებაში და ჭეშმარიტებიდან არიან; ხოლო ისინი ვინც ჭეშმარიტებიდან არ არიან, არც ქრისტეს ეკლესიიდან არიან. რამეთუ ქრისტიანობა საეკლესიო ხარისხის მქონე პირთა სახეების მიხედვით კი არ უნდა გავარჩიოთ, არამედ ჭეშმარიტებისა და სარწმუნოების სიწმიდისა და სიზუსტის მიხედვით" (წმ.გრიგოლ პალამა).
"კათოლიკე ეკლესია დიდი სამოთხეა, და როდესაც ეკლესიაში იმყოფება გველის მწვალებლური ცდომილებებით დასნეულებული ვინმე, იგი უნდა განგდებულ იქნეს ამ სამოთხიდან, მსგავსად ადამისა, რომელიც განვარდნილ იქნა ძველი სამოთხიდან". (წმ.იოანე ოქროპირი).
ამგვარი პატრისტიკული სწავლების საწინააღმდეგო "განშტოებათა თეორია" და სწავლება ეკუმენისტური "ქრისტეს სხეულის" შესახებ აცხადებს, რომ არსებობს განსხვავებული "ქრისტიანული" ჭეშმარიტებანი და ტრადიციები, და ყველა ისინი ფასეულნი არიან, არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს იმას რამდენად ეწინააღმდეგებიან ისინი ერთმანეთს. ამ თეორიას ახლავს გარდაუვალი დასკვნაც: არ არსებობს ერთი, აბსოლუტური ქრისტიანული ჭეშმარიტება; ჭეშმარიტება ფარდობითია. საქმე მხოლოდ პირად არჩევანშია, თუკი ამას რაიმე "მნიშვნელობა" აქვს ადამიანისთვის.
მაგრამ თუკი ჭეშმარიტება, ინდივიდუალური გემოვნების საქმეა, და ჩვენ არ უნდა მოვაქციოთ არამართლმადიდებლები, ეს თვალსაზრისი, ცხადია, ავტომატურად მორალისა და ზნეობის საკითხებზეც გავრცელდება. კერძოდ კი რა არის ჭეშმარიტება და სიცრუე, სამართლიანობა და უსამართლობა, კეთილი და ბოროტი. შესაბამისად ყველაფერი ეს პირადი არჩევანისა და გემოვნების საქმე ხდება, რადგანაც ადამიანი იმისდა მიხედვით იქცევა, როგორც სწამს. თუკი აღარ არის ჭეშმარიტების ერთი, საყოველთაო კრიტერიუმი, მაშინ არც სამართლიანობისა და უსამართლობის ერთიანი კრიტერიუმი იარსებებს.
აზროვნების ამგვარმა სტილმა თანამედროვე საზოგადოება მის დღევანდელ სავალალო მდგომარეობამდე მიიყვანა, აზროვნების ეს ტიპი განვითარებული და მხარდაჭერილია (იქნებ უნებლიედაც) "ეკლეისათა მეთაურთა ეპიტოლეში".
ერთობის ძიება ამაო ხეტიალით
"ეპისტოლეს" ავტორები ამბობენ, რომ ისინი ქრისტიანული ერთობის შესაქმნელად იღწვიან, და ამიტომაც არიან პროზელიტიზმის წინააღმდეგ. მაგრამ რა ერთობას ეძიებენ ისინი? მთავარეპისკოპოსი იაკობი, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკის ბერძნული არქიდიოცეზის თავი გვპასუხობს: "ერთობა, რომელსაც ჩვენ ვეძებთ არ შეიძლება იყოს მართლმადიდებლური, კათოლიკური ანდა პროტესტანტული. მას "საყოველთაობის" უფრო ფართო განზომილება გააჩნია".
თუკი ეს მომავლის ერთობა არც მართლმადიდებლური, არც კათოლიკური და არც პროტესტანტული იქნება, როგორი იქნება მაშინ ეს ჯერ კიდევ ჩამოუყალიბებელი რელიგია? არქიეპ.იაკობის მტკიცებით ამ ახალ აღმსარებლობას "საყოველთაობის (კრებსითობის)" უფრო ფართო განზომილება გააჩნია. მაგრამ წმ.იოანე ოქროპირის ლიტურღიის დროს, რომელიც 15 საუკუნეზე მეტია რაც აღესრულება მართლმადიდებლურ ეკლესიებში, განა არ იკითხება კათაკმეველთა კვერექსი, რომელიც გვეუბნება: "მორწმუნენო კათაკმეველთათვის ვილოცოთ, რათა უფალმან იგინიცა შეიწყალნეს... შეაერთენ იგინი წმიდასა თვისსა კათოლიკე და სამოციქულოსა ეკლესიასა".
ნუთუ ამდენი ხნის განმავლობაში მორწმუნენი ღმერთს კათაკმეველთა იმ ეკლესიისადმი შეერთებას ევედრებოდნენ, რომელიც ჯერ არ არსებობს? მაშ კიდევ ერთხელ ვიკითხოთ: რას გულისხმობს ეს ახალი ერთობა?
ერთიანობის ერთადერთი წყარო
ქრისტეს მიერ საყვარელნო, როგორც მართლმადიდებელ ქრისტიანებს, ჩვენ გვწამს, რომ ჭეშმარიტება ღმერთისაგანაა, სიყვარულიც, სამართლიანობაც, სიკეთეც მხოლოდ ღმერთისაგან არის. მხოლოდ ღმერთია ამ ზეციურ სათნოებათა მიღწევის ერთადერთი გზა. ამიტომაც შეუძელებლია ღმრთისაგან დამოუკიდებლად არსებობდეს ჭეშმარიტება და სათნოებანი, რომლებიც ადამიანთა განწმედასა და გაკეთილშობილებას შეძლებენ. არ არსებობს ამქვეყნიური ანდა ადამიანური შემცვლელი ამ ზეციურ ნიჭთა. როგორც ქრისტიანებმა, ჩვენ ვიცით, რომ დაცემული ადამიანის სიყვარული არ არის ჭეშმარიტი სიყვარული, რამეთუ საღმრთო სიყვარული თავგანწირულია, ხოლო ადამიანური "სიყვარული" ეგოცენტრული და ანგარებიანია. ღმერთს სწორედ იმიტომ ვუყვარვართ, რომ მარადიულობაში შეუერთდეთ მას, რომ ავმაღლდეთ ხრწნადობაზე, ამსოფლიური ჩარჩოებით შემოზღუდულ ადამიანურ მისწრაფებებზე. რადგანაც ხრწნადნი ვართ, ამიტომ ერთმანეთიც ბედნიერების, სიამოვნების, ამქვეყნიური სიამ-ტკბილობისა და თივთდაკმაყოფილების "უჩქარესი მიზნების" მისაღწევად გვიყვარს. ღმერთის სიყვარული კი შეუძლებელია, თუ საკუთარი გულის გამოსწორება, დაცემული ბუნების თავმდაბლობით დაძლევა, საკუთარ ამპარტავნებასთან შეურიგებელი ბრძოლა არ დავიწყეთ. მხოლოდ ამის შემდეგ გახდება შესაძლებელი ღმერთისადმი წრფელი სიყვარულით განწმედა ჩვენი სულისა, რამეთუ უფალმა სიყვარულის მაგალითი თავისი უდიდესი თავმდაბლობით გვიჩვენა, მიიღო რა კაცობრივი ბუნება და სიკვდილი იმისთვის, რომ თავისი მარადიული სიყვარულის ნიჭი მოეცა მისი უკიდურესი თავისდამცირებისა და კაცთაგან ყოველგვარი შეურაცხყოფის დათმენის მაგალითის მხედველთათვის.
ადამიანური სიყვარული და სიმართლე ვერასოდეს შეედრება ჩვენი მხსნელის ღმრთაებრივ სიყვარულსა და ჭეშმარიტებას, რამეთუ იგი თავად არის სიყვარულისა და ჭეშმარიტების წყარო. თუკი ჩვენ ამ ჭეშმარიტების, ამ სიყვარულისა და სინათლისკენ მივილტვით, რომელიც ჭეშმარიტი სამართლიანობისა და სიკეთის ერთადერთი მომცემელია, მაშინ მხოლოდ მას უნდა ვსასოებდეთ და მისგან უნდა მოველოდეთ ყოველგვარ სიკეთეს. ამიტომ ბრძანა უფალმა: "მე ვარ გზა, და ჭეშმარიტება, და ცხოვრება".
ეს გზა, ეს ჭეშმარიტება, ეს სიყვარული, რომლებიც ჩვენი ცხოვრების წყაროდ და წინამძღოლად გვევლინებიან, არის საფუძველი, რომელზედაც სათნოებათა ტაძარი უნდა ავაგოთ. საკუთარ შეხედულებათა და განცდათა მოზაიკური, ცვალებადი, მერყევი ქვიშა ამ ტაძრის საფუძვლად არ გამოდგება. ვერც ცთუნებათა და განსაცდელთა ტალღებს გაუძლებს იგი.
თუკი ჩვენ გზას, ჭეშმარიტებასა და ზეგარდამო ხელმძღვანელობას დავკარგავთ, რომელთაც აღთქმულ ქვეყანაში მივყავართ, - მაშინ უკვე "ყველაფერი დასაშვები" ხდება. მაშინ ჩვენი გულებიდან მიდიან ღმრთაებრივი სიყვარული და ჭეშმარიტება, მაშინ მათ ადგილას ხრწნადი, ეგოისტური "სიყვარული" და ქამელეონივით ცვალებადი "ჭეშმარიტებანი" მოდიან. და ნამდვილი ერთიანობის მაგივრად უფრო და უფრო მეტ განყოფასა და გათიშვას მოვიმკით. რასაც ვხედავთ კიდეც ირგვლივ, როდესაც არავის აღარ შეუძლია თანხმობის მიღწევა იმაში, თუ რა არის სამართლიანი და უსამართლო, კეთილი და ბოროტი, როდესაც თვით ცნება სიყვარულისა უკიდურესად დამახინჯებულად ესმის კაცობრიობას.
მართლმადიდებელი ადამიანის სულში კი შეუძლებელია ჭეშმარიტებისა და სიყვარულის გაყოფა. "ჭეშმარიტ-ვიყუნეთ სიყვარულსა ზედ" (ეფეს.4;5) - ბრძანებს წმ.მოციქული პავლე. მოგიწოდებთ ღმრთისა და მოყვასის სიყვარულისაკენ; ჭეშმარიტების შეცნობისა და მასში დამკვიდრებისაგან. წმ.ეფრემ ასური "სარწმუნოების XII ჰიმნში წერს:
"ჭეშმარიტება და სიყვარული - ორი ფრთაა,
რომელთა განყოფა შეუძლებელია,
რამეთუ ჭეშმარიტება ვერ აფრინდება სიყვარულის გარეშე,
არც სიყვარულს შეუძლია ფრენა ჭეშმარიტების გარეშე,
მათი საკრველი მეგობრულია.
თვალები - ორი მოწაფეა,
რომელნიც ერთად იხედებიან და ერთად მოძრაობენ.
ცხვირი ჰყოფს მათ, მაგრამ ისინი განუყოფელნი არიან,
ერთის მცირე მზერაც კი ვერ გაექცევა მეორის ყურადღებას.
არასოდეს განიყოფიან ფეხები,
რათა სხვადასხვა მიმართულებით წავიდნენ,
თვალნი და ფეხნი კაცისა მას განყოფისათვის აყვედრიან."
ჩემო საყვარელო ქრისტიანებო, დაე მუდამ ჭეშმარიტებისა და სიყვარულის თანხმობაში ვგიებდეთ, რამეთუ ისინი ჩვენ ერთარსება სამებისაგან - მამისაგან, ძისაგან და სულისა წმიდისაგან გვებოძა როგორც უძვირფასესი ნიჭნი. თუკი მტკიცეთ ვიდგებით ქრისტეს ერთ, წმიდა მართლმადიდებელ სარწმუნოებაში, ღმრთის სიყვარულში, სინანულში, თავმდაბლობაში, მოუკლებელ ლოცვაში, თუკი რწმენითა და მოკრძალებით ვეზიარებით წმიდა საიდუმლოებს, მაშინ მტრულად განწყობილ აღმსარებლობათა და ამასოფლის ცვალებად ნორმათა, ჩვენზედ აღმართული ტალღები ვერ შესძლებენ ზიანის მოყენებას და ვერ წაგვართმევენ მემკვიდრეობას ცათა სასუფევლისა.
ასეთია ერთადერთი წყარო ჭეშმარიტი ერთობისა. ეს არის ერთადერთი წყარო ღმერთთან ერთობისა მის ჭეშმარიტებაში, სიყვარულში, სარწმუნოებაში. ამის ქადაგება სჭირდება დღეს მსოფლიოს.
თუკი ჩვენი ცხოვრების წესით დავიმარხავთ და აღვასრულებს სიყვარულისა და ჭეშმარიტების წმიდა მცნებებს, ქრისტეს სხეულში, წმიდა მართლმადიდებელ ეკლესიაში, და მტკიცედ დადვადგებით ჭეშმარიტებას და სხვათა მოყვანასაც ვეცდებით მასთან; მაშინ ყველა დროის წმიდათა თანა ჩვენც უღირსნი გავიგონებთ ჩვენი მაცხოვრის ნეტარ ხმას: "მოვედით, კურთხეულნო მამისა ჩემისანო! და დაიმკვიდრეთ განმზადებული თქუენთვის სასუფეველი, დასაბამითგან სოფლისა" (მთ.25;34).
საყვარელო ძმანო და შვილნო, დაე ეს იყოს ჩვენი მომავალი ხვედრი. ამინ.
ბოსტონის ეპისკოპოსი ეფრემი
წმ. მოციქულთა პეტრეს და პავლეს დღესასწაული.
1992 წელი.
No comments:
Post a Comment