ქადაგებანი ხვალინდელ საკვირაო სახარებაზე. წმ. მღვდელმთავარი გაბრიელი (ქიქოძე).

მოძღვრება კბ-კვირიაკესა ზედა

იგავი მდიდრისა და ლაზარესი (ლუკ, ივ,ით-ლა),

დღეს წაკითხულითა იგავითა მაცხოვარმან გამოგვიხატა ჩვენ, ძმაო ქრისტიანენო, ორ-გვარი, ერთი მეორისაგან ფრიად განსხვავებული და წინააღმდეგი სახე ცხოვრებისა. ცხოვრება მდიდრისა იყო აღვსებული ყოვლითა ნუგეშითა და შვებითა ამის სოფლისათა; იგი ბრწყინვალედ იმოსებოდა. ტკბილად სვამდა და სჭამდა და ყოველდღე ლხინითა და მხიარულებითა ატარებდა თავის დროებასა; ხოლო ღარიბი ლაზარე იყო მოკლებული არა თუ ყოვლითა კმაყოფილებითა, არამედ არცა საჭმელი და სასმელი ქონდა საკმაოდ, და იყო თითქმის შინაურთა პირუტყვთა მდიდარისა მის კაცისა უმეტესად დამდაბლებულ და შეურაცხ, ვინაითგან თქმულ არს სახარებასა შინა: გული ეტყოდა განძღებად ნამუსრევისაგან გარდამოცვივნებულისა ტაბლისაგან მის მდიდრისა, არამედ ძაღლნიცა მოვიდოდეს და ლოშნიდეს წყლულსა მისსა. შემდეგ გარდაცვალებისა ლაზარემ მიიღო განსვენება სამოთხისა წიაღთა შინა აბრაამისათა, ხოლო მდიდარი იგი შთავარდა ტანჯვასა ჯოჯოხეთისასა.

იქმნება რომელთამე მსმენელთა, ანუ წამკითხველთა დღევანდელისა სახარებისათა იფიქრონ, რომელ ამ იგავში გარდამეტებულად არის გამოყვანილი უგუნურება მდიდრისა და სისაწყლე ლაზარესი, რომელ იგავი ესე არ შეეხება მათ და თუმცა ესრეთი მდიდარი იყო უწინ ოდესმე ქვეყანაზედ, ან იქნება ახლაც იყოს ურწმუნოთა და განუნათლებელთა შორის, გარნა აწ, ამ ჩვენს დროებაში და ქრისტიანეთა შორის, არ შეიძლება იყოს ვინმე მდიდარი, რომელსა ჭამისა, ლხინისა და სმის მეტი არა ახსოვდეს რა, და ესოდენ იყოს უგრძნობელ, რომელ წინაშე მისსა შიმშილით კვდებოდეს გლახაკი ლაზარე და ლუკმა პური არ მისცეს მას.

ერთი მხრით მეც თანახმა ვარ, ძმანო ჩემნო სულიერნო, ამ აზრზედ, მეც ეგრე ვფიქრობ, რომ თითქმის არ შეიძლება იყოს ჩვენს, აწინდელთა ქრისტიანეთა, შორის ვინმე სრულიაად მსგავსი მდიდრისა, ესრედ რომელ მშიერსა და დავარდნილსა ლაზარეს არ მისცეს საჭმელი. წინააღმდეგ ამისა, საზოგადო და დაურღვეველი ჩვეულება არის ჩვენს შორის, ოდესაც სადილისა ანუ ვახშმის დროსა მოვა ვინმე გლახაკი და მშიერი, ამასაც მიიწვევენ და მისცემენ საკმაოდ საჭმელსა და სასმელსა. რისგან არის ეს, რომელ აწ ქრისტიანეთა შორის არც შეიძლება იყოს კაცი ვინმე მდიდარ, სრულიად მსგავსი იმ მდიდრისა, რომელიც დღეს აღწერა მაცხოვარმან იგავსა შინა თვისსა? ამით ვალდებულ ვართ ჩვენ სიტყვისა სახარებისა: სახარებამან დაალბო გული ჩვენი და გვასწავლა შეწყნარება და მოწყალება გლახაკთა.

მაშასადამე, უსარგებლო არის ჩვენთვის დღეს წარკითხული იგავი სახარებისა და არ შეგვიძლიან ვიპოვნოთ ჩვენთვის მას შინა რაიმე დარიგება და მოძღვრება? შეგვიძლიან, ძმანო ჩემნო, მეტად საჭიროც არის კარგად განვიზრახოთ მას ზედა. არა ვგონებ, რომ ჩვენს შორის იყოს ვინმე სრულიად მსგავსი და სწორი ყოფაქცევითა ამ მდიდრისა, გარნა ჩვენ. ქრისტიანეთათვის, ისიც დიდი სირცხვილი და ცოდვა იქმნება. უკეთუ მცირეოდენ და რომლითამე კერძოითა მივემსგავსებით მას.

მივაქციოთ ყურადღება ამ მდიდარზედ. როდესაც ცხადად წარმოვიდგენთ სრულსა მისსა ცხოვრებასა, როდესაც ვიფიქრებთ, თუ რა ჰაზრი ჰქონდა მას, რა განზრახვა მართავდა მისსა ცხოვრებასა, მაშინ შევიტყობთ, რომ იგი ყოველთა თვისთა ნუგეშსა და ბედნიერებასა ხედვიდა მხოლოდ ჭამაში, სმაში, ლხინში; სხვა მეტი არაფერი არ ქონდა მას მხედველობაში, სხვას არაფერს არ ეძიებდა და არ მოელოდა, თვინიერ მუცლის გაძღომისა, შვებისა და ლხინისა. ცხად-არს, თუ ვითარ დაამდაბლა მან ღირსება კაცობრივისა ბუნებისა. მხოლოდ პირუტყვი სცხოვრობს ქვეყანაზედ ჭამისა და სმისათვის; კაცსა ღმერთმა მისცა უმაღლესი მნიშვნელობა და უჩვენა უმჯობესი ბოლო, რომლისადმი იგი მარადის უნდა მიმდინარეობდეს.

ეს მართალია, ძმანო ჩემნო, რომელ ყოველს კაცს აქვს სურვილი რომლისამე ნუგეშისა, რომლისამე ბედნიერებისადმი. ბუნება კაცისა ესრედ შექმნა თვით ღმერთმან, რომ კაცი ყოველთვის ეძიებს ბედნიერებასა, ყოველთვის აქვს სახეში ერთი მანუგეშებელი და განმაბედნიერებელი საგანი. თვით გული კაცისა მოითხოვს და ეძიებს სიყვარულსა და ნუგეშსა. ის კაცი სწორედ უბედური არის და ნახევრად მკვდარი, რომელსა არაფერი სურს და არა-რას ეძიებს; კაცი ცოცხალი და ცხოველი ყოველთვის ეძიებს ბედნიერებასა. ერთი მოელის პატივსა და აღმატებასა თვისთა მოყვასთა შორის; მეორე მოელის ჩინსა, ჯილდოსა და მით ანუგეშებს თავსა თვისსა; სხვა ყოველს ღონისძიებას ხმარობს, რომ განამრავლოს თვისი ქონება და, როდესაც მოიგებს რასმე, მით ანუგეშებს თავის თავსა. მხედარი არ ზოგავს თვისსა სიცოცხლესა ომში მისთვის, რათა მიიღოს აღმატება; თვით უკანასკნელი და ღარიბი მიწის მომქმედი ღვრის თვისსა ოფლსა ყანაზედ იმ აზრით, რომ იქმნება ღმერთმან მისცეს კარგი მოსავალი.ზოგიერთნი ქალნი იმაში ხედვენ თვისსა ბედნიერებასა, ოდეს აქვსთ უმეტესი მშვენიერება, ვიდრე სხვათა ქალთა; ერთი სიტყვით, არ არის კაცი, რომელი არ ეძიებდეს ბედნიერებასა. მაშასადამე, უკეთუ თვით ბუნება კაცისა მოითხოვს ბედნიერებასა, უკეთუ არ არის ქვეყანაზედ კაცი, რომელსა არა ქონდეს სახეში ერთი რამე ნუგეში, ვითრსა ნუგეშსა და ვითარსა ბედნიერებასა უნდა იძიებდეს ქრისტიანე. რომელმან გულწრფელად მიიღო სიტყვა სახარებისა და სწორად სურს, რომ იყოს ნამდვილი ჭეშმარიტი ქრისტიანე? რას იტყვის ამაზედ სახარება? თვით დღეს წაკითხული იგავი გვაძლევს ჩვენ ამის პასუხს. მდიდარი იგი ხედვიდა თვისსა ბედნიერებასა შვებასა, ლხინსა და კმაყოფლებასა შინა ამ სოფლისასა; გარნა ბოლო მისი იყო საშინელ. ლაზარემ კი, გარდაცვალების შემდეგ, მიიღო სასუფეველი ცათა, ცხად-არს მისთვის, რომელ იგი იყო სრულიად განსხვავებული მდიდარისაგან.. მას არა ქონდა ამ სოფლის ნუგეში და კმაყოფილება არცა ერთი; ბედნიერებასა თვისსა იგი მოელოდა მომავალს საუკუნეში. ცხად-არს, რომ იგი იყო მომთმინე, თავდაბალი, მლოცველი და მსახური ღვთისა. და ესრედ ნუგეში და ბედნიერება ქრისტიანისა მდგომარეობს არა ხორციელთა კმაყოფილებათა შინა, არამედ აღსრულებასა შინა მისისა მოვალეობისა. რათგანაც ბუნება კაცისა, ვითარცა ვსთქვით უწინ, მოითხოვს ბედნიერებასა. და გული კაცისა ვერ გასძლებს ამ ქვეყანაზედ, თუ არა აქვს რომელიმე ნუგეში, ეცადე, ძმაო ჩემო, შენი ნუგეში და ბედნიერება იყოს აღსრულება შენის მოვალეობისა. გეშინოდეს არა მიეჩვიო ცოდვასა და უსჯულოებასა, ვითარცა მდიდარი, ესრედ, რომ ის ცოდვა შეიქმნეს შენ ბედნიერებად; არამედ ისრედ წარმართე ყოველი ცხოვრება შენი,რომ ბოლოს მიეჩვიო კეთილის საქმის აღსრულებასა და ამაში პოულობდე შენსა კმაყოფილებასა და ბედნიერებასა. მართალია, რომ ბუნებასა შენსა აქვს დიდი მიდრეკილება ცოდვისადმი; ცოდვა ხშირად დაატკბობს გულსა შენსა; გარნა სიტკბოება ცოდვისა არის მოკლე, ცოდვა ვერ გააბედნიერებს გულსა შენსა, არამედ ხშირად ტანჯავს; გარნა კეთილი საქმე, მადლი და სათნოება, ლოცვა, მოთმინება, სიყვარული, უკეთუ გული მიაჩვიე მათ, უმტკიცესსა და უგრძელესსა მოგცემენ შენ ბედნიერებასა თვით ამ ქვეყანაშივე. მე ესრეთ ვფიქრობ, რომელ თუმცა პირველისა შეხედვისამებრ ცხოვრება მდიდრისა მის ეჩვენება კაცს ბედნიერებად, ხოლო ხვედრი და სისაწყლე ლაზარესი შეაშინებს, გარნა, უკეთუ შეიძლებოდეს განხილვა მათისა შინაგანის გრძნობისა, ვნახავდით, რომელ გული მდიდრისა მის იყო აღელვებულ და მოუსვენებელი; ხოლო გული ლაზარესი მოსვენებულ და დატკბობილ მოთმინებითა და სასოებითა ღვთისათა.

და ესრედ განიცადე, ძმაო, თავი შენი, უკეთუ პირუთვნელად შეგიძლია სთქვა, რომელ შენ სწორედ უმეტეს ყოვლისა გიყვარს აღსრულება შენისა ქრისტიანობრივისა მოვალეობისა, უკეთუ შენი ნუგეში და კმაყოფილება ის არის, ოდეს იქმ რომელსამე კეთილსა საქმესა და აღასრულებ რომელსამე მცნებასა ღვთისასა, უკეთუ სიმართლე გახარებს, სიყვარული გაქვს, მაშინ ახლო ხარ სასუფეველსა; გარნა უკეთუ, ნაცვლად ამისა შენ გრძნობ დიდსა ბედნიერებასა ჭამაში,სმაში და ლხინში, უკეთუ რაიმე საგანი, ანუ მოქმედება, ანუ სხვა რაიმე ამის სოფლისა შეადგენს შენსა ბედნიერებასა, მაშინ შენ ემსგავსები მდიდარსა ამას და მიიღებ ხვედრსა მისსა, რომელიცა განაშოროს ჩვენგან ღმერთმან. - ამინ.

მოძღვრება კბ-სა კვირიაკესა

იგავი მდიდარსა კაცსა და გლახაკსა ლაზარესა ზედა (ლუკ. ივ, ით-ლა).

მრავალთა, დიდთა სწავლათა, და მოძღვრებათა აძლევს მაცხოვარი დღეს წაკითხულითა სახარებითგან იგავითა მდიდარსა კაცსა და ღარიბსა ლაზარესა ზედა ყოველი მდგომარეობის და შეძლების ადამიანთა. კაცი მდიდარი, შეძლებული და ნუგეშის-ცემული ხშირად უნდა წარმოიდგენდეს, რა სახით აღწერა მაცხოვარმან ამ იგავში ცხოვრება ერთისა მდიდარისა კაცისა და ეშინოდეს, რომ დაემსგავსოს მას. მაცხოვარი იტყვის, რომელ მდიდარი იგი მხოლოდ სჭამდა, სვამდა და იმოსებოდა ბრწყინვალედ, მეტს არაფერს აკეთებდა იგი, მაშასადამე, ცხოვრება მისი იყო უკიდურესი გინება კაცობრივისა ბუნებისა. მდიდარმა კაცმა არ უნდა დაითხოვოს თავი თვისი შრომისა და მოღვაწეობისაგან. სახარება შეგვაგონებს ჩვენ, რომ სიმდიდრესა თვისსა კაცი უნდა უყურებდეს, ვითარცა ღვთისგან მოცემულსა საშუალებასა, რომელიც მან უნდა მოიხმაროს ქველის საქმისათვის. სიმდიდრე არის ღვთისაგან მოცემული დიდი ნიჭი, რომელი კაცმა უნდა მოიხმაროს ღვთის მსახურებისათვის და მოყვასთა თვისთა ბედნიერებისათვის. რითღა გავარჩიოთ კაცი პირუტყვისაგან, უკეთუ იგი ჭამისა და სმის მეტს არაფერს აკეთებს? ესრეთი ჰაზრი და დარიგება გამოდის ამ იგავითგან მდიდარსა კაცთათვის.

გარნა მდიდარნი კაცნი ქვეყანაზედ არიან მცირედ. უმეტესი ნაწილი ადამის ძეთა ამ ქვეყანაზე ითმენს მრავალსა სიღარიბესა და ნაკლულევანებასა. ყოველთა ღარიბთა და საწყალთა კაცთა სახე ლაზარეს მოთმინებისა და წიაღთა შინა აბრაამისა ნეტარებისა მისცემს დიდსა ნუგეშსა. განგებ გამოხატა მაცხოვარმან უკიდურესი მისი სიღარიბე და სიგლახაკე. თუმცა ქვეყანაზე არიან მრავალნი ღარიბნი და გლახაკნი, გარნა ლაზარეს უგლახაკესი ძვირად იპოვება. იგი იყო ფრიად დაგლახაკებული, გარნა სულგრძელ ითმენდა მწუხარებასა. იგი არ დრტვინვიდა ღმერთზე; მდიდარი კაცის შური არ ქონდა მას, და არც წყევლიდა მას იგი. სითგან ქონდა მას ესოდენი მოთმინება? რა აძლევდა მას ღონეს და რა გაამხნევებდა მას? ცხოველი სარწმუნოება, ძმაო ჩემნო! იგი მოელოდა მომავალსა ცხოვრებასა. მან იცოდა, რომ ეს ცხოვრება წუთის არის და მომავალს საუკუნესა შინა გამოიცვლება ცხოვრება მისი. გარნა მდიდარი იგი, უეჭველია, იყო კაცი ურწმუნო, არ ფიქრობდა მომავალსა ცხოვრებასა ზედა, ამისთვისაც დაემსგავსა ცხოვრება მისი ცხოვრებასა პირუტყვისასა. აჰა, ძმანო საკვირველი მოქმედება აქვს სარწმუნოებასა და სასოებასა გულსა შინა კაცისასა! გლახაკსა, ღარიბსა, დავრდომილს ლაზარეს სარწმუნოება ესოდენ აღამაღლებს და განსწმედს, რომელ თუმცა სხეული მისი არის უსახო და წყლულებითა აღვსებული, გარნა სულითა და გულითა იგი დაემსგავსა ანგელოზთა ცათასა, მაშინ ოდესაც მდიდარი კაცი, შემოსილი ბრწყინვალედ ბისონითა და ოქრომკერდითა, დაემსგავსა სულითა და ყოფაქცევითა უგუნურსა პირუტყვსა მისთვის, რომ იგი იყო მოკლებული სარწმუნოებასა, არ ახსოვდა მას მომავალი ცხოვრება.

გარნა იგავი ესე აგვიხსნის ჩვენ კიდევ ერთსა დიდსა ეჭვსა და გვიპასუხებს ჩვენ ერთსა დიდსა კითხვასა ზედა. მრავალნი ფილოსოფოსნი, სწავლულნი, ვითარცა ძველსა, ეგრედვე ახალსა დროებასა შინა, შემხედველნი მისა, რომ ამ ქვეეყანაზე ფრიად მეტ-ნაკლებად არის გაყოფილი ბედნიერება და კეთილდღეობა კაცთა შორის: ერთი არის დიდსა განცხრომასა და კმაყოფილებასა შინა, მეორე იტანჯება სიღარიბითა და ნაკლულევანებითა და ესე მრავალ-გზის არის დამოკიდებული ერთსა მხოლოდ შემთხვევასა და ბრმასა ბედსა ზედა, ესე იგი, ზოგი არის მდიდარი არა თვისითა შრომითა და მოღვაწეობითა, არამედ უბრალოითა შემთხვევითა, სხვა არის ღარიბი არა თვისთა დანაშაულობათა, არამედ რომლითამე უბედურებითა, ირყეოდენ და თითქმის უარს-ყოფდენ ღვთის განგებულებასა. ხოლო ეს საკვირველი იგავი აგვიხსნის ჩვენ ამ ეჭვსა მით, რომელ კაცის ცხოვრება გაგრძელდება მომავალსა საუკუნესა შინა. ღარიბი, რომელი აქ ითმენს და სულგრძელ არს, მიიღებს იქ თვისსა ჯილდოსა; მდიდარი, უწყალო და ურწმუნო დაისჯება მომავალსა ცხოვრებასა შინა. ახლა ვიცით ჩვენ, როგორ აღიხსნება ეს ზემოთქმული ეჭვი! მომავალი ცხოვრება რომ არ იყოს, მაშინ კი სწორედ უგუნური, უაზრო და მახინჯური იქმნებოდა ცხოვრება და ბედი კაცისა ქვეყანასა ამას ზედა: მაშინ ღარიბსს და ბედკრულს კაცს თავის ბედის წყევისა და გინების მეტი აღარაფერი საშუალება არ დარჩებოდა ამ ქვეყანაზე. გარნა, მადლობა ღმერთს, მომავალსა საუკუნესა შინა გასწორდება ყოველი, აქაური უმართლო საქმე, იქ გამართლდება ღმერთი სიტყვასა შინა თვისსა, იქ მოიმკის ყოველი კაცი რაიცა აქ დასთესა. ამინ.

სიტყვა კბ-სა კვირიაკესა

და მან ხმა-ჰყო და სთქვა: მამაო აბრაამ! 

შემიწყალე მე, და მოავლინე ლაზარე, რათა 

დააწოს მწუერვალი თითისა მისისა წყალსა 

და განმიგრილოს ენაი ჩემი: რამეთუ ვიტანჯები 

მე ალითა ამით ცეცხლისათა (ლუკ.ივ, კდ)

ესრეთ ევედრებოდა აბრაამს მდიდარი, მყოფი სატანჯველსა შინა. ტანჯვა მისი იყო ესოდენ დიდი და საზარელი, რომელ იგი ნატრობდა ერთსა წვეთსა წყალსა გასაგრილებლად ენისა თვისისა.

რისთვის დაისაჯა ძმაო ქრისტიანენო, ეგ-ზომად მდიდარი იგი? მისთვის, რომელ მან თვისი ცხოვრება ამ სოფელში გაატარა უქმად, უსარგებლოდ მცონარეობასა შინა: კაცი ვინმე იყო მდიდარი და იმოსებოდა ძოწეულითა და ბისონითა, და იხარებდა დღითი-დღე ბრწყინვალედ.

ამის მეტი არაფერი არ არის თქმული მას სახარებასა შინა. არა სჩანს, რომ მას რაიმე სხვა საქმე ეკეთებინოს კეთილი, ანუ ბოროტი. იგი მხოლოდ სჭამდა, სვამდა და იხარებდა დღითი-დღე ბრწყინვალედ. არც ის არის თქმული, რომ იგი ყოფილიყოს ძვირისმოქმედი ანუ კაცის მკვლელი, ანუ ღვთის შეურაცხმყოფელი, ანუ სხვა სულის წარმწყმედი საქმის დამნაშავე. მაშასადამე მიზეზი მისისა ფიცხელისა სასჯელისა იყო, როგორც ვსთქვით, მხოლოდ ის, რომ მან უქმად და უსარგებლოდ განატარა ეს ცხოვრება. სჩანს, ძმანო ჩემნო, რომელ სულის ცხოვნებისათვის არ არის საკმაო ის, როდესაც კაცი მხოლოდ ცუდსა საქმესა ერიდება და კეთილი საქმის ქმნას არ ჰცდილობს, არამედ ისიც საჭირო არის, რომ კეთილი საქმე რაიმე აღასრულოს კაცმა. სჩანს, რომელ ისიც დიდი სულის წარმწყმედელი ცოდვა არის, როდესაც კაცს შეუძლია კეთილი საქმის ქმნა და იგი კი უქმად და უსარგებლოდ ატარებს ცხოვრებასა თვისსა. რისთვის არის ესრედ? ღირს, რომ ამაზე ვსთქვათ ორიოდე სიტყვა.

უქმად და უსარგებლოდ გატარება ცხოვრებისა მისთვის არის დიდი ცოდვა, ძმანო ქრისტიანენო, რომელ ღმერთმა ეს სიცოცხლე მოგვცა ჩვენ არა შვებისა და ლხინისათვის, არამედ, უმეტეს, შრომისა, მეცადინეობისა და მოღვაწეობისათვის. ამას გვასწავლის საღმრთო წერილი, მასვე ამტკიცებს გასინჯვა კაცის ბუნებისა და მისთა თვისებათა. მაშასადამე კაცი, რომელი თვისსა ცხოვრებასა ატარებს ყოველთვის უქმად, არის წინააღმდეგი ღვთისა და წინააღმდეგი საკუთარისა თვისისა ბუნებისა.

მეორედ, როდესაც კაცი ატარებს უქმად თვისსა ცხოვრებასა, იგი ამით არა თუ მხოლოდ უნაყოფოდ გამოაჩენს მშვენიერთა მათ ნიჭთა და ძალთა, რომელნი მას შრომითა და მეცადინეობითა უნდა დაემუშავებინა და გაევრცელებინა, არამედ კიდეც დაამდაბლებს მათ, გააფუჭებს და დაამახინჯებს. წარმოიდგინე ცხოვრება ზარმაცისა და უქმის კაცისა. მას ღმერთმა მისცა ჭკუა, გარნა ჭკუა მისი არ არის გაშლილი სწავლითა, არ არის გართული სასარგებლოთა საქმეთა შინა, იგი არ ჰფიქრობს მას ზედა, რომ ქვეყნის სასარგებლო საქმეს შეუდგეს, იგი არის გართული ჭორთა, კაცის განკითხვათა და სხვათა ამის მზგავსთა ჩვეულებათა შინა. ეს მისთვის, რომელ ჭკუა კაცისა ეძიებს რომელსამე საზრდოსა, ყოველთვის უქმი და დაძინებული ვერ გასძლებს და თუ კარგს საქმეში არ არის გართული, უეჭველად გაებმება ცუდთა საქმეთა შინა. მგზავსად ჭკუისა სხვანიცა უქმად მყოფნი კაცის ნიჭნი და ძალნი არიან დამდაბლებულნი და გაფუჭებულნი. გულითა თვისითა კაცმან უნდა შეიყვაროს ყოველი კეთილი საქმე და ქველის-მოქმედება, გარნა ეს შეიძლება მაშინ, როდესაც გული კაცისა არის დამუშაკებული და გაწვრთნილი დაუცხრომელითა მეცადინეობითა და შრომითა. კაცმა თვისი გული თუ არ გაასწორა და არ გააკეთა, იგი უთუოდ იქმნება წარტაცებული ყოვლითა ამაოითა საქმითა და სურვილითა. მცონარესა კაცსა არ უყვარს თავის შეწუხება. მას ეზარება თვისი გულის გასინჯვა და ძალის დატანება. ამისთვის გული მისი არის გაქვავებული და ყრუ ყოვლისა კეთილისა საქმისათვის. გავიხსოვნოთ, როგორ ცხოვრობდა მდიდარი იგი აწინდელისა იგავისა. როდესაც იგი იჯდა გაბრწყინვებული სუფრასა ზედა და იხარებდა დღითი-დღე, გლახაკი ლაზარე ეგდო მისის კარის წინაშე მშიერი და შიშველი. მდიდარი მას ჰხედვიდა, გარნა გაქვავებული გული მისი არ ჰგრძნობდა სიბრალულსა.

რა საჭირო არის კაცმა თავი შეიწუხოს შრომითა, თუ კი იგი არის მდიდარი და შეუძლია თავისი რჩენა და ქველის საქმისაც აღსრულება? არა, ძმანო ჩემნო! სიმდიდრე კაცს დაითხოვს შრომისა და მეცადინეობისაგან. რა არის სიმდიდრე? საითგან გასჩნდება? სიმდიდრე არის ნაყოფი შრომისა. მაშასადამე, კაცი, უქმად დროების გამტარებელი, სხვის ნაშრომს სჭამს, ქვეყანას სიმდიდრეს აკლებს და მაგიერს არაფერს შემატებს. ერთი სიტყვით, იგი არის კაცი მავნებელი საზოგადოებისა.

ყოველი კაცი ხომ ვერ იქმნება ქვეყნის სასარგებლო? კიდევ მეტყვის ვინმე, ქვეყნის სარგებლობისათვის უნდა იფიქრონ მხოლოდ მათ, ვინც არიან დაწინაურებულნი, აქვსთ უფლება, მთავრობა და გავლენა ქვეყანასა ზედა, ხოლო წვრილთა. უღონოთა კაცთა რა სარგებლობა უნდა მისცენ ქვეყანასა? მართალია, ძმანო ჩემნო, დაწინაურებულნი საზოგადოებასა შინა, ანუ სიმდიდრითა, ანუ სწავლითა, ანუ ხარისხითა უდიდესსა სარგებლობასა უნდა აჩვენებდეს ქვეყანასა. ისიც დიდი სარგებლობა იქნება, თუ იგი არის შრომის მოყვარე! ისიც კეთილია, თუ მარტო თავის თავს არჩენს! ფუტკარმა, რომ იფიქროს: ერთი ჩემი თაფლის წვეთი რას იქმსო და თავი დაანებოს თაფლის ძებნას, მაშინ მრთელი სკა დამშივდება. რაც შეგიძლია, ძმაო, ის ჰქმენი. უმთავრესი საქმე და ღირსება აქ ის არის, რომ შრომის მოყვარება გქონდეს, ქვეყნის წარმატება გსურდეს და, რაც შეგიძლია, კიდეც შეეწეოდე მას. გაიხსოვნე გლახაკის ლაზარეს ცხოვრება. არა სჩანს სახარებითგან, რომ მას დიდი რამ სასარგებლო საქმე აღესრულებინოს, ან კი რა შეეძლო მას, იგი იყო მდებარე, წყლული და სნეული. მაშასადამე, რით სცხოვნდა იგი? რისთვის გარდაიყვანეს იგი წიაღსა შინა აბრაამისასა? ლაზარე სცხოვნდა მით, რომელ თუმცაღა იგი იყო გლახაკი და უძრავი, გარნა უთუოდ მაინც არ გაუტარებია დრო. სითგან სჩანს ესე? რა საქმე შეეძლო უძრავსა გლახაკსა? ეს სჩანს, ძმანო, მისგან, რომელ მას ქონდა ხასიათი კეთილი, გული გაწმედილი, აღვსებული ღვთის სასოებითა, იგი სულგრძელად ითმენდა თვისსა უბედურებასა, არ დაჰკარგა ღმერთზე სასოება, არ იყო დრტვინვაში, არ ქონდა შური და სიძულვილი უწყალოისა მდიდრისა. თუ ესრეთ არ ყოფილიყო, სითგან ეღირსებოდა იგი წიაღსა აბრაამისასა? გარნა ესრეთი ხასიათი უშრომელად არ მიეცემა კაცს, თვითონ კაცმა უნდა დაიმუშაკოს თვისი გული და გაიკეთოს კეთილი ხასიათი. სჩანს, რომ გლახაკმა ლაზარემ ისარგებლა თვით თვისითა უბედურებითა; სჩანს, რომ მისმა უბედურებამან გააღვიძა მისი ჭკუა და გული, ჩააგდო იგი ფიქრში, ასწავლა მას სულგრძელება, მოთმინება და სასოება ღმერთზე. ყოველი გლახაკი და უბედური არ იქცევა ამ სახით. სამწუხაროდ, მრავალნი, ლაზარეს მზგავსნი გლახაკნი, დაჰკარგვენ მოთმინებასა და სასოებასა, არამედ სრულიად გაფუჭდებიან. მაშასადამე, არ ითქმის, რომ ლაზარე იყო უქმი. სხეული მისი იყო უძრავი, გარნა სული მისი მარადის იყო ფიქრსა და მოძრაობასა შინა. უთუოდ ამისთვის ეღირსა იგი წიაღსა აბრაამისასა.

შენც, ძმაო, თუ არაფერი შეგიძლია, შენი გული მაინც გაიკეთე, ხასიათი გაისწორე: ესეც დიდი არის ღვთის წინაშე! მარტო ამით იქმნები შენ სასარგებლო ქვეყნისა და ეღირსები წიაღსა აბრაამისასა, რომელიც ნუ მოგვაკლოს ჩვენ ყოველთა ღმერთმან. - ამინ.

სიტყვა კბ-სა კვირიაკესა

ხოლო აბრაამ ჰრქვა მას: შვილო! მოიხსენე, რამეთუ 

მიიღე კეთილი შენი ცხოვრებასა შენსა, და ლაზარე 

ეგრედვე მსგავსად ბოროტი; და აწ ესერა, აქა ესე 

ნუგეშინის-ცემულ-არს ხოლო შენ იტანჯები (ლუკ. ივ. კე).

დღეს წაკითხული სახარებითგან გესმა თქვენ, ძმანო, იგავი მდიდრისა კაცსა და გლახაკსა ლაზარესა ზედა. გესმა, რომელ მდიდარი იგი დღითი-დღე ატარებდა ცხოვრებასა თვისთა განცხრომითა, მხიარულებითა და ლხინითა, ხოლო გლახაკი ლაზარე იგი, მდებარე კარის ბჭეთა სახლისა მისისათა, იყო მარად-დღე მშიერი, მწყურვალი და დაწყლული; გარნა შემდგომად გარდაცვალებისა იგი იქნა წიაღთა შინა აბრაამისათა ნეტარი და ცხოვნებული; და მდიდარი, შთავრდომილი ჯოჯოხეთსა შინა, იტანჯებოდა მწარედ.

რისთვის სთქვა, ძმანო, მაცხოვარმან იგავი ესე? რას გვასწავლის ჩვენ მით იგი? რა დარიგებას გვაძლევს ჩვენ ამით? ესე ყოველი ცხადად და პირდაპირ სჩანს თვით ამ იგავითგან. აქ უფალი ჩვენი, ერთი მხრით, ყოველთა ღარიბთა, საწყალთა და უბედურებითა კაცთა აძლევს დიდსა ნუგეშსა, ასწავლის მხნეობასა და სულგრძელებასა მისთვის, რათა მოთმინებითა იტვირთონ ყოველი თვისი უბედურება და ესრედ, ვითარცა ლაზარემ, შეიძინონ საუკუნო ნეტარება; მეორე მხრით, ყოველთა მდიდართა და ნუგეშინის-ცემულთა ქვეყანასა ზედა უფალი იგავითა ამით წინადვე გააფრთხილებს, რათა სიმდიდრე თვისი არ მოიხმარონ, ვითარცა მდიდარმან ამან კაცმან,ერთისა მხოლოდ ხორციელისა ფუფუნებისათვის და ესრედ არ წარმწყმიდონ საუკუნოდ სული თვისი.

მართლა, ძმანო ჩემნო, როდესაც კაცი კარგად შეხედავს და დაუკვირდება სოფლიურსა ცხოვრებასა და მდგომარეობასა კაცთასა, ნახავს, რომელ მდგომარეობა ადამის ძეთა ქვეყანასა ზედა არის ორისა ხარისხისა. ზოგიერთნი კაცნი არიან მდიდარნი და მით პოულობენ ყოველსა ნუგეშსა და კმაყოფილებასა ამა სოფლისასა; სხვანი არიან ღარიბნი და სიღარიბისა გამო თვისისა ქვეშევრდომნი ყოვლისა ნაკლულევანებისა და სიგლახაკისა. მდიდართა კაცთა სიმდიდრე თვისი ხშირად გარდაექცევათ საფრთხედ და განსაცდელად. ბუნება კაცისა არის მიდრეკილი ცოდვისადმი; გარნა მდიდარი კაცი თვით სიმდიდრესა შინა თვისსა ჰხედავს ადვილსა საშუალებასა დასაკმაყოფილებლად ყოვლისა თვისისა, ცუდისა მიდრეკილებისა. ლხინი და დაუცხრომელი მხიარულება ესოდენ დაავიწყებინებს მას თავსა თვისსა, რომელ იგი აღარ ხედავს, რავდენნი არიან მის სიახლოვეს მშიერნი და უბედურნი. ოდეს იგი ყელამდე არის მაძღარი და შთაფლული ფუფუნებასა შინა, იქნება იმავე ჟამს მრავალი გლახაკი კვდება შიმშილითა და წყურვილითა; გარნა იგი არ ჰფიქრობს ამაზე. აჰა მიზეზი, რომლისათვისცა მაცხოვარი დღეს იგავსა შინა აღწერს და ცხოვლად დაადგენს წინაშე თვალთა ჩვენთა, რა ხვედრი მოელის ყოველსა უგრძნობელსა მდიდარსა მომავალსა შინა საუკუნესა. ამით მაცხოვარი ცხადად ეტყვის მდიდარსა: ნუ დაივიწყებ თავსა შენსა, არ დაგეძინოს განცხრომასა და ლხინსა შინა; სხვა სახით, მოიხმარე სიმდიდრე შენი, და არა ისრე, ვითარცა იხმარდა მდიდარი იგი იგავისა. რომელიც კაცი ჭამისა, სმისა და ლხინის მეტს არაფერს აკეთებს ქვეყანასა ზედა, იგი ცხადად დაემსგავსება პირუტყვთა. ადამიანს მისთვის მისცა ღმერთმა უმაღლესი ბუნება, რათა იგი ეძიებდეს უმაღლესსაცა სახესა ცხოვრებისასა.

გარნა, ძმანო, მდიდარნი და ბედნიერნი ფრიად მცირედნი არიან ქვეყანაზე, მეტადრე ჩვენსა ქვეყანასა შინა, უმეტესი ნაწილი კაცთა არის ღარიბი და სიღარიბისა გამო ითმენს აღურაცხელსა იწროებასა და უბედურებასა. ვინ აღწერს, რავდენნი არიან ქვეყანასა ზედა ღარიბნი და უბედურნი! რავდენსა სხვადასხვა ნაირსა ითმენენ იგინი ჭირსა, იწროებასა, თუ შიმშილით, ანუ წყურვილით, თუ სიშიშვლით, ანუ ავადმყოფობით, ანუ კაცთა უსამართლოებით, და სხვათა და სხვათა მრავალფერთა ჭირთა. მაცხოვარი ამათ ყოველთა, გლახაკი ლაზარეს სახითა, აძლევს გამოუთქმელსა ნუგეშსა და სწავლასა.

ამით უფალი ესრეთ ეტყვის: ჭირი თქვენი და უბედურება არის მოკლე, დროებითი. მოვა მალე დრო, როდესაც გამოიცვლება თქვენი მდგომარეობა; უკეთუ თქვენ მსგავსად ლაზარესა სულგრძელად მოითმენთ ჭირსა, მსგავსადმე მისსა იქმნებით დაჯილდოებულნი საუკუნოითა ნეტარებითა. მართლა, ძმაო, წარმოიდგინე ერთი ვინმე გლახაკი და უბედური ლაზარე. ამ ქვეყანაზე აღარ დარჩა მისთვის არცა ერთი ნუგეში. რაღა იქმნებოდა მისი სიცოცხლე, თუ ამასთანავე მას არც ის ნუგეში ქონდეს, რომ ზეცათა შინა არს ღმერთი, საზოგადო მამა ყოველთა, მასაც უყურებს მოწყალითა თვალითა და მისთვისაც ამზადებს ზეცათა შინა საუკუნოსა განსვენებასა! ამ ნუგეშით ყოველი გლახაკი ადვილად მოითმენს სიგლახაკესა თვისსა. და არათუ მოითმენს, არამედ აქითგან ისწავლის მეორესა და დიდსა მცნებასა მაცხოვარისასა, ესე იგი, რათა გლახაკსა და საწყალსა კაცსა არ ქონდეს შური და სიძულვილი მდიდრისა და ბედნიერისა კაცისა.

მართლა, ძმაო ჩემო, ადამიანის ცხოვრება რომ გათავდებოდეს მხოლოდ ამ სოფლის ცხოვრებითა, გლახაკმა და შეწუხებულმა კაცმა არ იცოდეს, რომ საფლავისა გადაღმა არის კიდევ სხვა განსაკუთრებითი ცხოვრება, ერთი სიტყვით, სახარება რომ არ გვარწმუნებდეს ჩვენ, რომელ მომავალსა საუკუნესა სხვაფერ დაიწყება ცხოვრება ჩვენი, იქ სიმართლისამებრ გასწორდება ხვედრი ყოვლისა კაცისა; იქ მომკის ყოველი კაცი, რაცა აქ დასთესა, უკეთუ ესრეთი ჰაზრი არ აძლევს მხნეობასა ყოველსა საწყალსა კაცსა, მაშინ არ ვიცი, რითღა ახსნიდა კაცის გონება ამ სოფლის მდგომარობასა. რით გაამართლებდა ჭკუა ჩვენი განგებასა ღვთისასა ანუ ახლა ხორციელისა კაცის სიცოცხლისა დაწყობილებასა. მართლა, წარმოიდგინე, ძმაო, რომელ ერთი ვინმე გლახაკი ლაზარე მაშვრალი და ტვირთ-მძიმე ყოვლითა უბედურებითა და განსაცდელითა, მოკლებულ ყოვლითა ნუგეშითა შესცქერის განცხრომასა და ლხინსა მდიდარისა კაცისასა. გლახაკი იგი გრძნობს თავის გულში, რომ იგი არაფრით არ არის უარესი მდიდარისა მის, არა თუ უარესი, არამედ იგი გრძნობს ხშირად, რომელ ყოვლის-ფრით, ჭკუით, სიმართლით არის უმჯობესი მდიდარისა მის, გარნა აჰა-ესერა იგი იტანჯება და მდიდარი იგი, უგრძნობელი და უგუნური, არის აღვსებული ყოვლითა ბედნიერებითა. არ იფიქრებსა იგი: სად არის სამართალი, სად არის ღმერთი, რა არის ჩვენი ცხოვრება, ვინ დააწყო ესრედ უგუნურად ეს სოფელი, ღირსა, რომ იცოცხლოს კაცმა ამ ქვეყანაზე, არ სჯობია, რომ ერთ წამსვე მოვსპო ეს ჩემი უგუნური სიცოცხლე? უთუოდ ესრედ იფიქრებს ზოგჯერ გამწარებული გლახაკი ლაზარე: გარნა ნუგეშინინ, საწყალო, გლახაკო ლაზარე! აჰა-ესერა სახარება გაძლევს შენ გამოუთქმელსა ნუგეშსა: იგი ისე კარგად ახსნის შენსა ცხოვრებასა, რომელ იქმნება ნაცვლად ტირილისა შენ მადლობაც შესწირო ღმერთსა, რომ ცხოვრება შენი არის ესრეთი და არა მზგავსი მდიდარისა მის; თვით ამ სიგლახაკითა და უბედურებითა შენითა შენ უადვილესათ შეგიძლია მიაღწიო დიდსა მას ბოლოსა, რომელი დაუნიშნა ღმერთმა ყოველსა ადამიანსა, მაშინ ოდეს მდიდარი იგი, მისდა საუბედუროდ. თვით სიმდიდრითა თვისითა დაჰკარგავს მას.

აჰა, ძმანო, რა დიდი სწავლა და ნუგეში მოგვცა დღეს ჩვენ მაცხოვარმან. ამინ.

მოძღვრება ოცდა-ორს კვირიაკესა

ძმანო მართმადიდებელნო ქრისტიანენო!

თუმცა იგავი, დღეს თქვენმიერ მოსმენილი სახარებითგან მდიდარსა კაცსა და გლახაკსა ლაზარესა ზედა, მრავალგზის იყო საგნად ჩვენისა თქვენს წინაშე უბნობისა, გარნა, ვინაითგან იგი არის ერთობ მშვენიერი და აღმაშენებელი კაცის ზნეობისა და ვინაითგან მისი განხილვა შეიძლება სხვა და სხვა კერძოით, ამისთვის დღესაც მივაქციოთ მას ზედა ყურადღება და განვიხილოთ ერთი მისი კერძო.

პირველად, რამ გააფუჭა ზნეობა მდიდრისა ამის? რამ გააქვავა ესოდენად მისი გული, რომ მას კაცი არ ებრალებოდა? ერთი სიტყვით, როგორ მოხდა, რომ ის არაფერს არ ჰფიქრობდა ამ ქვეყანაში, მხოლოდ ჭამას, სმას და ლხინს? მიზეზი ამისა ის იყო, ძმანო, რომ მას არ ქონდა სასოება ღმერთზე, იგი იყო კაცი ურწმუნო; იგი ჰფიქრობდა, რომ, რა კი კაცი ხორციელად მოკვდება, მეორე ცხოვრება აღარ ექნება მას. რომ იგი მართლა იყო კაცი ურწმუნო და უსასო, ეს ჩანს თვით ამ იგავითგან: გლოცავ შენ, მამაო აბრაამ, ეტყვის მდიდარი ესე აბრაამსა ჯოჯოხეთითგან, მიავლინე ლაზარე სახლსა მამისა ჩემისასა, რამეთუ მიხსენ ხუთნი ძმანი, რათა აუწყოს მათ და არა მოვიდეს იგინი ადგილსა ამას სატანჯველისასა. აქითგან ჩანს, რომ, როდესაც იგი სცხოვრებდა ქვეყანაზე, იგი სრულიად არ ფიქრობდა, რომ არის კიდევ მეორე ცხოვრება.

ახლა ვსთქვათ ლაზარესთვის. რამ გაამხნევა იგი? რამ მისცა მას ეგოდენი სულგრძელება, მოთმინება, გონიერება, რომელ იგი, მყოფი საშინელსა განსაცდელსა შინა, მშიერი და მწყურვალი, ამასთანავე სნეული და უძლური, დავრდომილი კარის ბჭეთა-თანა მდიდრისა, იმ ზომად, რომელ ძაღლნიცა მოვიდოდნენ და ლოშნიდნენ მისსა წყლულებასა, იგი არ წახდა, გული არ გაიფუჭა, ღმერთზე არ დრტვინვიდა, მდიდრის შური არ ქონდა? რამ მოახდინა ეს სასწაული? იმან, ძმაო ჩემო, რომ ლაზარეს ქონდა ღმერთზე სასოება, იგი ზრახვიდა და ანუგეშებდა თავის თავს მით, რომ აქვე არ გათავდება მისი ცხოვრება, არამედ არის მომავალი საუკუნე, რომელსაც მართლ-მსაჯული ღმერთი მიაგებს მას მისისა მოთმინებისათვის; რომელ სჯობია და ურჩევნია მას ამ წუთის სოფელში მოითმინოს ყოველი მომავალისა სასოებისათვის.

აჰა, ძმანო ჩემნო, რა მნიშვნელობა აქვს სარწმუნოებასა და სასოებასა! რა უბედური, საწყალი და წახდენილი არის კაცი უსასო; ხოლო როგორ გაამხნევებს და გაანათლებს კაცსა სარწმუნოება და სასოება! მართლა, რაკი კაცმა თავის გულში ერთხელ გარდასწყვიტა, რომ არ არის ცხოვრება მომავლისა საუკუნოისა, და არცა ნაცვლად-მიგება ცოდვილისა და მართალისა, ესრედისა კაცისათვის მეტი აღარაფერი აღარ დარჩება ამ ქვეყანაში, მხოლოდ ჭამა, სმა და ლხინი. ვერც კი გავამტყუნებთ მდიდარსა იგავისასა, რომ იგი სცხოვრებდა მსგავსად პირუტყვთა. მას მეტი სასოება არ ჰქონდა! რაკი მომავალი საუკუნე მას არ სწამდა, სწორედ უმჯობესი იყო მისთვის, რომ იგი იმოსებოდა ძოწეულითა და ბისონითა და იხარებდა დღით-დღე ბრწყინვალედ. რისთვისღა შეაწუხებდა იგი თავის თავს? რისთვის მოიკლებდა იგი სიხარულსა და განცხრომასა? რისთვის მისცემდა იგი თავის თავს შრომასა და გაჭირვებასა? და აჰა-ესერა მან იწყო ჭამა, სმა და ლხინი და დაემზგავსა პირუტყვთა უგუნურთა. აჰა, ძმაო, რა ძნელი არს, -კიდევ ვიტყვი, როდესაც კაცს აკლია სასოება და სარწმუნოება! იგი შეიქმნება თავის მოყვარე, მას აღარ აქვს კაცის სიბრალული, იგი ჰფიქრობს მხოლოდ თავის კმაყოფილებაზე.

წინააღმდეგ ამისა იქცევა კაცი, რომელსა აქვს გულში ჭეშმარიტი სასოება და სარწმუნოება. თუ მდიდარი არის იგი, არ განლაღდება, არ დაივიწყებს თავსა თვისსა. სიმდიდრე მას არ გააფუჭებს: მას ყოველთვის აქვს სახეში მომავალი საუკუნე და ეშინია, რომ არ მოაკლდეს მას, და ჰცდილობს თვით სიმდიდრე თვისი მოიხმაროს ამ საქმისათვის. თუ იგი არის ღარიბი, მაშინ იგი არ შთავარდება სასოწარკვეთილებასა შინა, არამედჰცდილობს, რომ, რაც შეუძლია და რითაც შეუძლია, სათნო-ეყოს ღმერთსა. მაშასადამე, ნუ იფიქრებ, რომ მდიდარი წარმწყმდა მხოლოდ მისთვის, რომ სიმდიდრე ჰქონდა, ანუ ღარიბი სცხონდა მარტო სიღარიბით. სიმდიდრე თავის თავად ვერც აცხოვნებს, ვერც წარწყმედს კაცსა, არამედ მოხმარება სიმდიდრისა; მზგავსადვე სიღარიბე. სულის ცხოვნება დამოკიდებულია სასოებასა და სარწმუნოებასა ზედა. ვისაც ესენი აქვს გულში ცხოველად იგი სიმდიდრესაც მოიხმარს ცხოვრებისათვის და სიღარიბესაც. - ამინ.