IV თავი სიყუარულისათჳს თუ ვითარ მოსავნი პაპისანი სულსა წმიდასა სიყუარულად უჴმობენ. თქმული უნდოსა და გლახაკისა ხუცეს-მონაზონისა ბესარიონის მიერ. რომელი იყო უდაბნოით გარესჯით მრავალმთისაჲთ, მონასტერსა წმიდისა იოანე ნათლისმცემელისა, ხოლო წიგნსა ამას ეწოდების „გურდემლი“.

სიყუარულისათჳს თუ ვითარ მოსავნი პაპისანი სულსა წმიდასა სიყუარულად უჴმობენ

ხოლო აწ სიყუარულისათჳს ვიტყოდით, თუ ვითარ სულსა წმიდასა სიყუარულად უჴმობენ იგინი: ვითარმედ მამა და ძეო, და მათგან სიყუარული გამოვალსო, ესე არს სული წმიდაო. რაჲ არს ესოდენი წინააღდგომაჲ და ცილებაჲ სჯულისა. ვჰკითხოთ მათ: სიყვარული არსებაჲ არს ანუ გუამი(?) უკეთუ სიყვარული გუამი არს, ოთხება იქმნების გუამთა და არა სამგუამოვნება, რამეთუ სულისა გუამოვნებაჲ და თჳთებაჲ ვითარცა მამისა უშობელობაჲ ითქუმის და ძისა შობაჲ, ეგრეთვე სულისა გამოსლვაჲ ხოლო სიყვარული არცა უშობელი არს, არცა შობილი, არცა გამოსული. ხოლო უკუეთუ არსებაჲ თქუან სიყუარულისა, ესე ორი არსებაჲ იქმნების ღმრთეებისა და სიყუარულისა, რამეთუ სიყუარული ერთი სათნოებათაგანი*(58) არს, და არა ითქუმის არსებად, ანუ გუამად. სიმართლე და ჭეშმარიტება, სიწმინდე, სიმდაბლე, სიმშვიდე და სიხარული და არა აქვს სიყვარულსა, ვითარცა ვთქუ, არცა სხუასა სათნოებასა არსებაჲ, არცა გუამი, რამეთუ მოწყალებასა წინა აღუდგების უწყალობა, სახიერებასა-სიბოროტე, სიმართლესა-სიცრუე და ჭეშმარიტებასა-ტყუილი, სიმდაბლესა-სიმაღლე და სიმშვიდესა-გულისწყრომაჲ და სიყვარულსა-მტრობაჲ და შური, და ესრეთ თითოეული სათნოება თჳსისა წინა აღმდგომისაგან დაიჴსნების.

ესრეთ არა აქუს სათნოებასა არსება და ბუნება, არცა გუამი, დაღაცათუ არსებათა უზეშთაესსა მას და გამოუთქუმელსა ღმერთსა, ესე ყოველი ბუნებითად აქუს და არა მოპოვნებით, რამეთუ მარტივ არს და შეუზავებელ ბუნებაჲ ღმრთეებისა და არცა ერთი ამათგანი ითქუმის*(59) არსებად და ბუნებად მისა, და უკუეთუ ითქუას მრავალნი (ვიდრემე) ბუნება და არსება უზეშთაესისა ღმრთისათვის, და გუამად თუ ითქუას, ეგრეთცა მრავალნი გუამნი იქმნენ.

არცა მხოლოდ სიყუარული ითქუმის მარტოდ სულისათჳს, რამეთუ რავდენიცა სახელიდებიან სათნოებანი, ყოველივე ზოგად აქუს და სწორებით მამასა და ძესა და სულსა წმიდასა ერთ ღმრთეებასა განყოფილსა, ვითარცა წერილ არს: ღმერთი სიყუარული არს, და რომელი ეგოს სიყუარულსა ზედა, იგი ღმრთისა თანა ჰგიეს და ღმერთი მის თანა, ესე ზოგად ერთ ღმრთეებისა სახელ არს, ვითარცა ვთქუ, და არა მხოლოდ სულისათჳს. ეგრეთვე სხუანიცა სათნოებანი, ვითარცა მოსეს ეტყოდა ღმერთი: წმიდა იყვენით, რამეთუ მე წმიდა ვარ.

და მეუფე ქრისტე ბრძანებს: იყვენით მოწყალენი, ვითარცა მამაჲ თქუენი მოწყალე არს (მათე 19.17) და კუალად იტყჳს: არავინ არს სახიერ გარნა მხოლო ღმერთი; და კუალად ბრძანებს: ისწავეთ ჩემგან, რამეთუ მშჳდ ვარ და მდაბალ გულითა (მათე 11.29), და*(60) კუალად წერილ არს: ღმერთი ჭეშმარიტ არს, და არა არს სიცრუე მის თანა. ესე ყოველნი სახელნი არიან ღმრთისანი და არა ბუნება და არსება. არცა გუამოვნებისა შემსრულებელი, არცა ბუნებისა თანა შეზავებული.

არამედ ბუნებით კეთილთა სრულებისა(თჳს) ბუნებათა უზეშთაესისა ღმრთისა მამისა და ძისა და სულისა წმიდისა სახელ იდებიან ესე სახელნი და არა მარტოდ სულისათჳს, რამეთუ მამისა და ძისა და სულისა წმიდისა ერთ არს პატივი და დიდება და სათნოებანი, გინა თუ მოწყალებანი, გინა თუ სახიერებაჲ, გინა თუ სიმშვიდე და სიმართლე და ჭეშმარიტება, გინა თუ სიწმინდე და სიყუარული. ესე ყოველნი ზოგადნი სახელნი არიან ერთ ღმრთეებისანი ვითარცა შემოქმედება და დამბადებლობა, უფლება და მეუფება, და არა ითქმის ერთსა ოდენ გვამოვნებასა ზედა, არამედ ზოგად ერთობასა ზედა და არარაჲ არს*(61) მათ შორის განყოფილი თვინიერ გუამოვნებისა მამისა და ძისა და სულისა წმიდისა ერთღმრთეებისა და ერთუფლებისა; ხოლო უკუეთუ მარტოდ სულსა წმიდასა განუკუთნოთ სახელი ესე სიყუარულისა, მერმე სხუაჲ სათნოებაჲ სხუასა, და ესრეთ უმსგავსო იქმნას და უპირულ ესევითარნი სახელნი, და არღარა ერთობა იყოს, არამედ განწვალება და განყოფა.

კუალად მოციქულისა სიტყუა მოვიჴსენოთ, ვითარ იტყჳს, რამეთუ: სიყუარული ღმრთისა განფენილ არს გულთა შინა ჩუენთა სულითა წმიდითა (ჰრომაელთა მიმართ 5.5) აწ იხილეთ, ვითარ ეგების სული წმიდა სიყუარულად თქუმად, რამეთუ სიტყჳთა ამით ორი იქმნების სული წმიდა და არა ერთი: სიყუარული ღმრთისა განფენილ არს გულთა შინა ჩუენთა სულითა წმიდითა. აჰა უპირული სიტყუაჲ და გმობაჲ, რამეთუ სიყუარული ერთი სათნოებათაგანი არს და არა სული წმიდა, არცა ღმრთეებისა ბუნებაჲ, არცა არსება, არცა გუამოვნებაჲ.*(62)